Οι Κυκλάδες είναι η βιτρίνα της Ελλάδας στο εξωτερικό
athanasoylis.jpg
Ο προϊστάμενος της Εφορείας Αρχαιοτήτων Κυκλάδων, Δημήτρης Αθανασούλης, θεωρεί πρόκληση για ανάπτυξη τον πολιτισμό των νησιών μας | ΜΑΡΙΟΣ ΒΑΛΑΣΟΠΟΥΛΟΣ
Με προσωπικό όραμα για τις Κυκλάδες, με σχέδια για αναστηλώσεις και συντηρήσεις μνημείων από τη Δήλο έως τη Σίκινο, με στόχο αλλαγές στις υποδομές των μεγάλων μουσείων και επανεκθέσεις των συλλογών τους, ο προϊστάμενος της Εφορείας Αρχαιοτήτων Κυκλάδων Δημήτρης Αθανασούλης έχει πολλές ιδέες.
Μαζί με τους συνεργάτες του καταστρώνουν πλάνα, τα οποία ωστόσο θα υλοποιηθούν μόνον εάν έρθουν οι πολυπόθητες πιστώσεις από τους χορηγούς και το ΕΣΠΑ. Για το υπουργείο Πολιτισμού ούτε λόγος, αφού μπορεί να καλύψει μόνο τα λειτουργικά έξοδα.
Από προϊστάμενος της 25ης Εφορείας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων (Αργολίδα-Αρκαδία-Κορινθία) ο Δημήτρης Αθανασούλης βρέθηκε ξαφνικά στην καρδιά του Αιγαίου, μετά τις αλλαγές στον Οργανισμό του υπουργείου Πολιτισμού τον Οκτώβριο του 2014.
Διαχειρίζεται τη βαριά πολιτιστική κληρονομιά των Κυκλάδων, τα μουσεία και τους αρχαιολογικούς τόπους της Δήλου ή του Ακρωτηρίου, που βρίσκονται στη Μύκονο και τη Σαντορίνη, νούμερο ένα τουριστικοί προορισμοί διεθνώς. Επίσης αρχαιότητες, κάστρα, μνημεία, εκκλησίες σε Ανδρο, Μήλο, Κέα, Κύθνο, Νάξο, Πάρο, Σύρο, Τήνο... 26 νησιά και άλλα 11 ακατοίκητα.
Αποκαλεί «πρόκληση» αυτό που μπορεί να συμβεί εκεί με τη σωστή διαχείριση της πολιτιστικής κληρονομιάς και χαρακτηρίζει χρονιά ορόσημο για το μέλλον το 2016. Το καλοκαίρι, πάντως, θα εντυπωσιάσει το διεθνές κοινό της Μυκόνου με την πρώτη περιοδική αρχαιολογική έκθεση που διοργανώνεται στην Εφορεία του και αφορά το «Κόσμημα στις Κυκλάδες» από την εποχή του λίθου με τα ωραία κοχύλια, μέχρι τις σύγχρονες δημιουργίες που αγοράζει τρελά το διεθνές τζετ σετ.
• Πέρυσι τέτοια εποχή η Δήλος έκλεισε, για λίγο, λόγω έλλειψης αρχαιοφυλάκων. Εχει βελτιωθεί η κατάσταση σήμερα;
Σε σχέση με το φυλακτικό προσωπικό και τις ανάγκες που υπάρχουν, τα πράγματα δεν μπορεί να είναι πολύ καλύτερα, διότι οι προσλήψεις στο Δημόσιο απαγορεύονται. Ωστόσο, έγιναν επενδύσεις στην αναβάθμιση των συστημάτων ασφαλείας των αρχαιολογικών χώρων των Κυκλάδων και της Δήλου. Αυτή την εποχή η επισκεψιμότητα στο νησί είναι πολύ μικρή, υπολειτουργεί, επομένως ανοίγει όταν χρειάζεται.
Κοιτάζουμε να είμαστε ρεαλιστές γιατί οι ανάγκες είναι τεράστιες σε όλη την Ελλάδα. Το θετικό είναι ότι φέτος εγκρίθηκε εγκαίρως το έκτακτο προσωπικό, επομένως θα προλάβουμε τη θερινή περίοδο και επιπλέον θα έχουμε περισσότερους φύλακες, καθώς πέρυσι δεν επαρκούσαν για να καλύψουν το πλήρες ωράριο, 8 π.μ. με 8 μ.μ., οπότε ορισμένα απογεύματα αναγκαζόμασταν να κλείσουμε για να πάρουν τα ρεπό τους οι εργαζόμενοι.
Φέτος περιμένουμε στη Δήλο 24 φύλακες και 3 πωλητές, καθώς για το πωλητήριο έγινε ειδική προκήρυξη από το ΤΑΠΑ. Ο αγώνας είναι μεγάλος και ξεκινάει από τώρα την άνοιξη, με το ξεχορτάριασμα.
• Εχει χρήματα η Εφορεία Κυκλάδων για τα μουσεία και τους αρχαιολογικούς χώρους;
Λόγω κρίσης οι πιστώσεις είναι ελάχιστες. Το υπουργείο καλύπτει τα λειτουργικά μας έξοδα και μέχρι να έρθει το νέο ΕΣΠΑ, οι πιστώσεις για οτιδήποτε άλλο είναι μόνο από τρίτους.
• Οι κτιριακές υποδομές των μουσείων στη Μύκονο και τη Δήλο μπορούν να χαρακτηριστούν ακόμα και τραγικές. Αν και είστε μόνον ενάμιση χρόνο προϊστάμενος στην Εφορεία, τι έχετε καταφέρει;
Κατ’ αρχήν αυξήσαμε στο μέγιστο δυνατό την προστασία με τα συστήματα ασφαλείας και κάνουμε ό,τι μπορούμε ώστε τα μουσεία και ο αρχαιολογικός χώρος να είναι ανεκτοί προς τους επισκέπτες.
Για το Μουσείο της Δήλου προχωρούν οι μελέτες και περιμένουμε τις εγκρίσεις των χορηγιών. Ομως για να αναβαθμιστούν τα μουσεία μας, χρειάζονται μεγάλες πιστώσεις. Γι’ αυτό ψάχνουμε χορηγίες.
• Ποια είναι η προτεραιότητά σας;
Η Εφορεία Κυκλάδων έχει τις μεγαλύτερες υποδομές στην Ελλάδα και τεράστιες ανάγκες. Διαθέτει 26 μουσεία και συλλογές, 16 οργανωμένους αρχαιολογικούς χώρους επισκέψιμους με εισιτήριο και εκατοντάδες διάσπαρτα μνημεία. Είναι αυτό που ονομάζω αόρατη πολιτιστική κληρονομιά που έχουμε σκοπό να την κάνουμε ορατή. Επικεντρωνόμαστε στην αναβάθμιση των υποδομών και των εκθέσεων, που είναι πραγματικά παρωχημένες.
Για το Μουσείο Μυκόνου, όπως και για άλλα, έχουμε σχεδιάσει προγράμματα ώστε να του προσδώσουμε έναν υπερτοπικό χαρακτήρα και η μεγάλη επισκεψιμότητα του νησιού να καρπωθεί τον ευρύτερο πολιτισμό των Κυκλάδων και αυτό να λειτουργήσει αμφίδρομα. Οι επισκέπτες της Μυκόνου να απολαύσουν εκθέσεις από άλλα νησιά και ταυτόχρονα να τους προωθήσουμε τον τουρισμό τους, διαφημίζοντάς τα.
Σκοπός μας είναι να κάνουμε επέκταση του Μουσείου Μυκόνου αλλά και με τις υπάρχουσες δομές σκοπεύουμε να προχωρήσουμε άμεσα στην αναδιάταξη της έκθεσης. Το καλοκαίρι θα διοργανώσουμε για πρώτη φορά σε μουσείο των Κυκλάδων περιοδική έκθεση.
Το θέμα είναι το κόσμημα στις Κυκλάδες από την εποχή του λίθου έως σήμερα. Συγκεντρώνουμε κοσμήματα από όλα τα νησιά από την εποχή του λίθου, την πρωτοκυκλαδική, τη γεωμετρική, την αρχαϊκή, την κλασική, τη ρωμαϊκή, τη βυζαντινή μέχρι τη σύγχρονη δημιουργία. Ετσι εμπλέκεται το παρελθόν των Κυκλάδων με το σημερινό κοσμοπολίτικο παζάρι της Μυκόνου.
Η Μύκονος μαζί με τη Σαντορίνη είναι οι ναυαρχίδες του πολιτισμού και του τουρισμού. Η Σαντορίνη, εκτός από το Ακρωτήρι, έχει τεράστιο μνημειακό απόθεμα, μεσαιωνικά κάστρα, την αρχαία Θήρα, το Αρχαιολογικό Μουσείο με σπουδαία ευρήματα. Σκοπεύουμε προς το τέλος του καλοκαιριού να οργανώσουμε μια έκθεση με το καταπληκτικό άγαλμα, την Κόρη της Θήρας.
• Το φιλόδοξο πρόγραμμα «Αρχιπέλαγος Plus» σε τι φάση βρίσκεται;
Αφορά τη βελτίωση των κτιριακών υποδομών των έξι μεγαλύτερων μουσείων των Κυκλάδων, δηλαδή Δήλου, Μυκόνου, Αρχαιολογικό Θήρας και Προϊστορικής Θήρας, Πάρου, Αρχαιολογικό Νάξου μαζί με το σύνολο των μουσειακών υποδομών του Κάστρου.
Ολα αυτά συγκροτούν ένα δίκτυο μεγαλύτερης προβολής των Κυκλάδων. Περιμένουμε τις εξελίξεις σε επίπεδο χορηγίας ώστε να ξεκινήσει η υλοποίηση του προγράμματος.
• Εχει εκδηλωθεί ενδιαφέρον από μεγάλους χορηγούς για τα έργα που σχεδιάζετε;
Ευτυχώς ναι, αλλά μέχρι να πάρουν την τελική μορφή δεν μπορώ να κάνω ανακοινώσεις. Εχω πει ότι οι Κυκλάδες είναι η βιτρίνα της Ελλάδας σε όλο τον κόσμο. Νησιά όπως η Σαντορίνη και η Μύκονος είναι κορυφαίοι προορισμοί παγκοσμίως. Η αλήθεια είναι ότι οι πόροι από τα ευρωπαϊκά προγράμματα δεν επαρκούν πλέον. Αρα είμαστε υποχρεωμένοι να αναζητήσουμε πόρους από την τοπική κοινωνία και τους χορηγούς.
Εχουν εκδηλώσει ενδιαφέρον συγκεκριμένοι δήμοι, όπως της Θήρας και της Μυκόνου, οι οποίοι θα επενδύσουν πιστώσεις τους στον πολιτισμό. Από τη στιγμή που υπάρχει πλούτος, θεωρώ ότι και η τοπική κοινωνία είναι «υποχρεωμένη» να επενδύσει στον πολιτισμό.
Αυτό, έτσι κι αλλιώς, θα επιστρέψει στους πολίτες. Το ζητούμενο σήμερα δεν είναι να αυξήσεις ποσοτικά τον τουρισμό σου, αλλά ποιοτικά. Να του δώσεις υψηλά χαρακτηριστικά˙ και το νούμερο ένα σ’ αυτό, είναι ο πολιτισμός.
• Με την καινούργια σεζόν θα έχουμε την αύξηση των εισιτηρίων. Υπάρχει η άποψη ότι μαζί με το εισιτήριο οφείλεις να αναβαθμίσεις και τις υπηρεσίες σου προς τον επισκέπτη. Ποια είναι η γνώμη σας;
Η πολιτική του υπουργείου Πολιτισμού ήταν να αυξήσει τα εισιτήρια, που εν συγκρίσει με τις άλλες χώρες είναι χαμηλά. Το ζήτημα είναι μείζον και υπό συζήτηση αν η αύξηση είναι πάντα παραγωγική και έχει τα επιθυμητά αποτελέσματα.
Ο καλύτερος τρόπος για την αύξηση των εσόδων θεωρώ ότι είναι τα πωλητέα. Σ’ αυτό το σημείο το υπουργείο ήταν κάτω από τη βάση. Ελπίζω να δούμε άμεσα τις προσπάθειες του ΤΑΠΑ και τα νέα πωλητέα στις προθήκες των πωλητηρίων.
Από την άλλη, η αναβάθμιση των υπηρεσιών είναι μακροχρόνια διαδικασία. Το υπουργείο κάνει προσπάθειες και η πρόεδρος του ΤΑΠΑ Ασπασία Λούβη έχει δείξει προσωπικό ενδιαφέρον. Για πρώτη φορά θα επενδυθούν κεφάλαια απ’ ευθείας στις υποδομές της Δήλου.
Σαφώς χρειάζεται η αναβάθμιση των υπηρεσιών αλλά κυρίως η προβολή. Υπάρχουν νησιά που οι επισκέπτες δεν γνωρίζουν καν ότι έχουν μουσεία.
Ζητάμε από το υπουργείο ένα πρόγραμμα για την αναβάθμιση της προβολής και ταυτόχρονα κάνουμε προτάσεις ώστε να ενταχθούμε σε προγράμματα για να αυτοαναπτυχθούμε. Το σπουδαίο απόθεμα των Κυκλάδων αποτελεί μεγάλη πρόκληση στην οποία η Πολιτεία δεν έχει ενδώσει στον βαθμό που πρέπει.
• Με τον υπουργό Πολιτισμού συναντηθήκατε; Ο κ. Μπαλτάς έχει επιδείξει για τις Κυκλάδες το ίδιο ενδιαφέρον με τον προκάτοχό του;
Οντως ο κ. Ξυδάκης, και λόγω καταγωγής, είχε μεγάλο ενδιαφέρον για τον τόπο. Ομως και ο κ. Μπαλτάς, που ήρθε στον πολιτισμό από άλλο χώρο, έχει μάθει πλέον τις προκλήσεις και τα προβλήματα και δείχνει διάθεση να τα επιλύσει. Εχει υπάρξει υπηρεσιακή συνάντηση όπου αναδείχτηκαν τα μεγάλα ζητήματα.
• Η αλλαγή του Οργανισμού στο υπουργείο Πολιτισμού προκάλεσε σφοδρές αντιδράσεις. Εγινε λόγος για συρρίκνωση, προχειρότητα, δυσάρεστες καταστάσεις που απορρέουν από τις μνημονιακές υποχρεώσεις. Με την αλλαγή της πολιτικής ηγεσίας έγιναν προσπάθειες βελτίωσης;
Αυτόν τον χρόνο αντιληφθήκαμε τις συνέπειες του νέου Οργανισμού. Πρέπει άμεσα να γίνουν αλλαγές προς όφελος των μνημείων και των πολιτών. Η πολιτική ηγεσία και επισήμως έχει αποφασίσει να κάνει παρεμβάσεις στο οργανόγραμμα.
Είμαστε σε διαδικασία διαλόγου μέσω των συνδικαλιστικών μας εκπροσώπων. Η εμπειρία λέει ότι ο νέος Οργανισμός έγινε σε μια εντελώς ακατάλληλη στιγμή και χωρίς προβλέψεις για τα προβλήματα.
Στην Εφορεία Κυκλάδων, για παράδειγμα, συμβαίνει ένας μεγάλος τραγέλαφος. Εχει στη δικαιοδοσία της 26 κατοικημένα και 11 ακατοίκητα νησιά με αρχαιότητες. Η έδρα της είναι στην Αθήνα, με το σκεπτικό ότι μόνο από εδώ μπορεί να μετακινείται κανείς προς όλα τα σημεία. Με τους μνημονιακούς περιορισμούς οι μετακινήσεις εξαντλούνται στις 60. Ακόμα και του προϊστάμενου. Ετσι αναγκάζεσαι να κάνεις μόνο τα κατεπείγοντα.
Αποκέντρωση, ευθύνη και λογοδοσία
Χρειάζεται μια επαναστατική αλλαγή στον τρόπο λειτουργίας της Υπηρεσίας. Υπάρχουν δυσλειτουργίες οι οποίες πρέπει να λυθούν άμεσα. Οι Εφορείες πρέπει να είναι υπεύθυνες, όχι μόνο για την προστασία και την ανάδειξη των μνημείων, αλλά και για τη διαχείριση μέρους των εσόδων από τα εισιτήρια.
Σήμερα όλα πηγαίνουν στο ΤΑΠΑ και, ενώ θα έπρεπε να αναδιανέμονται, η διαδικασία αυτή χάνεται κάπου στο Γενικό Λογιστήριο του Κράτους. Αυτό πρέπει να αλλάξει άρδην. Τμήμα των εσόδων πρέπει να παραμένει στα μουσεία και στους αρχαιολογικούς χώρους και να επανεπενδύεται.
Θεωρώ ότι η λέξη-κλειδί είναι αποκέντρωση. Εν έτει 2016 οι κεντρικοί μηχανισμοί μπορεί να χαράσσουν πολιτική αλλά οι δραστηριότητες οφείλουν να λειτουργούν αποκεντρωμένα. Με ρωτάτε τι έκανα μέχρι σήμερα. Μπορώ να μην κάνω και τίποτα με τη δικαιολογία ότι δεν έχω χρήματα.
Αν όμως έχω τα εργαλεία και δεν τα αξιοποιήσω, τότε θα είμαι υπόλογος. Χρειάζεται αποκέντρωση, ευθύνη και λογοδοσία. Αυτά απουσιάζουν. Χάνονται σε μια διαδικασία γραφειοκρατική και τελικά στείρα. Η κρίση και το Μνημόνιο μας έδειξαν ότι αν δεν αξιοποιήσουμε πλήρως τους πόρους που παράγουμε δεν έχουμε μέλλον. Είμαι αισιόδοξος ότι θα βρεθεί λύση. Το υπουργείο και η πρόεδρος του ΤΑΠΑ στις συζητήσεις μας έδειξαν ότι κατανοούν το ζήτημα.
Το θέατρο και ο Ναός του Απόλλωνα στη Δήλο
Στο ΕΣΠΑ (2014 -2020) έχουμε υποβάλει αρκετές προτάσεις, αλλά δεν ξέρω τι θα εγκριθεί. Προτάσσουμε το Θέατρο της Δήλου, για το οποίο υπάρχει εγκεκριμένη μελέτη. Επίσης θέλουμε να αναστηλώσουμε τον Ναό του Απόλλωνα, το βασικό Ιερό με το οποίο έγινε διάσημο το νησί.
Κάνουμε πρόταση για το Μουσείο Προϊστορικής Θήρας ώστε να ανοίξει και ο δεύτερος όροφος και να βγουν από τις αποθήκες μοναδικά ευρήματα και καταπληκτικά αγάλματα. Εχει ξεκινήσει ο σχεδιασμός και η μελέτη ανάδειξης των χώρων του.
Εχουμε υποβάλει προτάσεις για την αναβάθμιση των μεσαιωνικών μνημείων των Κυκλάδων. Στη Νάξο, μια άλλη πρόταση που καταθέσαμε σε χορηγούς, αλλά εν μέρει και στο ΕΣΠΑ, είναι η ανάδειξη του Κάστρου της χώρας ως νησίδας μουσείων. Ηδη φιλοξενεί το Αρχαιολογικό και το Βυζαντινό Μουσείο Νάξου ενώ σε ένα τρίτο μεσαιωνικό κτίριο μπορούν να επεκταθούν οι συλλογές.
Μπαίνοντας κανείς στα τείχη του Κάστρου θα μπορεί να δει τρία μουσεία σε μεσαιωνικά κτίρια. Θα αναβαθμίσει κατακόρυφα το πολιτιστικό απόθεμα του νησιού. Ενα άλλο πρόγραμμα που θέλουμε να εντάξουμε στο ΕΣΠΑ είναι το Μουσείο της Κύθνου, ένα νησί με σημαντικά ευρήματα χωρίς κανένα μουσείο, που απέχει μία ώρα από το Λαύριο και παρουσιάζει μεγάλο ενδιαφέρον.
Επίσης θέλουμε να εντάξουμε την αναβάθμιση της Επισκοπής Σικίνου. Ενα μικρό νησί με δυνατότητες τουριστικής ανάπτυξης, στο οποίο υπάρχει αυτό το κορυφαίο μνημείο του Αιγαίου, ένα κτίριο αρχαίο που μετατράπηκε σε βυζαντινό ναό, μοναδικό παλίμψηστο όλων των εποχών, που σήμερα δυστυχώς είναι κλειστό.
Πηγή www.efsyn.gr
Πηγή
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου